Akademik personelin disiplin soruşturması nasıl yürütülür?
Akademik personel disiplin işlemleri, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53. maddesinde yer alan “Disiplin ve Ceza İşleri” hükümlerine göre yürütülmektedir. Disiplin soruşturmaları, kamu üniversiteleri için olduğu kadar vakıf üniversiteleri için de geçerlidir.
Akademik personelin disiplin soruşturmasında disiplin amirleri kimlerdir?
Akademik personel disiplin işlemleri kapsamında soruşturma açma yetkisi, hiyerarşik sıraya göre aşağıdaki disiplin amirlerine aittir:
- Yükseköğretim Kurulu Başkanı
– Üst kuruluşlar, rektörler ve bağımsız vakıf meslek yüksekokulu müdürlerinin - Rektör
– Sorumlu olduğu üniversitenin idari ve akademik bütün personelinin - Dekan
– Sorumlu olduğu fakültenin idari ve akademik personelinin - Enstitü Müdürü
– Sorumlu olduğu enstitünün idari ve akademik personelinin - Yüksekokul Müdürü
– Sorumlu olduğu yüksekokulun idari ve akademik personelinin - Genel Sekreter
– Üniversite merkez örgütü idari personelinin - Fakülte Sekreteri
– Fakülte idari personelinin - Enstitü Sekreteri
– Enstitü idari personelinin - Yüksekokul Sekreteri
– Yüksekokul idari personelinin
Not: Rektör Yardımcısı, Dekan Yardımcısı, Enstitü/Yüksekokul Müdür Yardımcıları ile Daire Başkanı, Koordinatör veya Bölüm Başkanı gibi yöneticiler disiplin amiri sayılmadığından soruşturma başlatamazlar; ancak tespit ettikleri disiplin ihlallerini bir üst sıradaki disiplin amirine derhal bildirmelidirler. Disiplin amirine vekalet eden kişiler ise, vekalet süresi boyunca aynı yetkiye sahiptir.
Bu yetki dağılımı, akademik personel disiplin cezası süreçlerinin usulüne uygun ilerlemesini ve disiplin cezasının iptali talebi halinde itiraz mercilerinin doğru muhataplara yönelmesini sağlar.
Akademik personelin disiplin kurulları nasıl teşekkül eder ve görev yapar?
Akademik personel disiplin işlemleri çerçevesinde, disiplin kurulları üç kademede yapılandırılır:
- Yüksek Disiplin Kurulu
– Yükseköğretim Genel Kurulu’dur. - Üniversite Disiplin Kurulu
– Üniversite Yönetim Kurulu tarafından yürütülür. - Birim Disiplin Kurulları
– Fakülte, enstitü, yüksekokul gibi birimlerin yönetim kurulları disiplin kurulu olarak görev yapar.
– Rektörlüğe bağlı birimlerde; akademik personel ile daire başkanı ve dengi kadrolar için, bir rektör yardımcısı başkanlığında, her takvim yılı başında üniversite yönetim kurulunca belirlenen dört profesör öğretim üyesinden oluşur.
Üyelik ve oy kullanma esasları
- Yüksek Disiplin Kurulu hariç, kurullarda profesörlerle ilgili dosyalar görüşülürken doçent ve doktor öğretim üyeleri; doçentlerle ilgili dosyalarda doktor öğretim üyeleri; ve kendileri hakkında işlem görüşülen üyeler toplantıya katılamaz.
- Disiplin soruşturmasında görev alan kişiler, kurul oylamasına; disiplin cezası verenlerin itiraz aşamasında görev aldığı kurullarda ise oylamaya katılamaz. Bu, akademik personel disiplin cezasının iptali süreçlerinde bağımsızlığı korur.
- Her üye, kabul veya red oyunu kullanmakla yükümlüdür; çekimserlik kabul edilmez. Kararlar, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile alınır.
Eksik üye tamamlanması:
Kurul üye sayısının eksik kalması halinde, senato tarafından eşdeğer unvana sahip öğretim üyeleri arasından atama yapılarak eksiklik giderilir.
- Akademik personel disiplin cezaları nelerdir?
Akademik personel disiplin işlemleri kapsamında, vakıf yükseköğretim kurumlarında öğretim elemanlarına uygulanabilecek disiplin ceza türleri şunlardır:
- Uyarma
- Kınama
- Ücretten kesme
- Birden fazla ücretten kesme
- Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma
- Kamu görevinden çıkarma
Bu cezaların hangi fiillere karşılık geldiği, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53/B maddesinde detaylı olarak düzenlenmiştir. Akademik personel disiplin cezası süreçlerinde, hangi cezanın verileceği olayın niteliği ve ağırlığına göre belirlenir.
Akademik Personel Disiplin İşlemleri
Akademik personelin uyarma cezasını gerektiren fiilleri nelerdir?
Uyarma cezası, öğretim elemanına görev ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazılı olarak bildirilmesidir. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53/B maddesine göre akademik personel disiplin cezası türlerinden olan “uyarma” cezasını gerektiren fiiller şunlardır:
- Maiyetindeki elemanların yetiştirilmesinde özen göstermemek
- Destek alınarak yürütülen araştırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kişi, kurum veya kuruluşların adını ve katkılarını belirtmemek
- Görevin tam ve zamanında yapılmasında veya görev mahallinde kurumca belirlenen usul ve esaslara uygun hareket etmede kayıtsızlık göstermek ya da düzensiz davranmak
- Usulsüz müracaat veya şikâyette bulunmak
Akademik personelin kınama cezasını gerektiren fiiller nelerdir?
Kınama cezası, öğretim elemanına görev ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazılı olarak bildirilmesidir. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53/B maddesinde düzenlenen akademik personel disiplin cezası türlerinden “kınama”yı gerektiren başlıca fiiller şunlardır:
- Resmi olarak ders vermekle yükümlü bulunduğu öğrencilere özel ders vermek
- Üniversite veya bağlı birimlerin sınırları içinde; izin alınmadan hizmet dışı amaçla bir yeri kullanmak veya kullandırmak
- Yayınlarında hasta haklarına riayet etmemek
- Biyomedikal veya diğer klinik araştırmalarda, ilgili mevzuata aykırı hareket etmek
- Görevlendirildiği bir eser üzerinde yer alan bilgileri, eser sahibinin açık izni olmaksızın yayımlanmadan önce üçüncü kişilerle paylaşmak
- Bilimsel çalışmalarda anket/tutum araştırması yaparken katılımcıların açık rızasını almamak veya kurum izni olmadan veri toplamak
- Araştırma ve deneylere başlamadan önce yazılı izinleri yetkili birimlerden temin etmemek
- Araştırma ve deneylerde, ulusal mevzuata veya Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere aykırı uygulamalarda bulunmak
- Bilimsel araştırmada muhtemel zararlı sonuçlar hakkında ilgilileri bilgilendirme ve uyarmama yükümlülüğünü yerine getirmemek
- İçeriği itibarıyla şiddet ve nefret amaçlı bildiri, afiş, pankart vb. materyaller basmak, dağıtmak veya teşhir etmek
- Yükseköğretim kurumları içinde siyasi parti faaliyeti yürütmek veya siyasi propaganda yapmak
- Görevin tam ve zamanında yapılmasında; görev mahallinde belirlenen usul ve esaslara kusurlu davranmak
- Mevzuatta öngörülen bildirim yükümlülüklerini yerine getirmemek
- Görev sırasında amirine sözle saygısızlık etmek
- Resmi araç, gereç ve benzeri eşyayı kişisel işlerinde kullanmak, kaybetmek veya zarar vermek
- Katılmakla yükümlü olduğu kurul veya toplantılara izinsiz/özürsüz olarak bir yıl içinde birden fazla katılmamak
Bu fiiller dışında da 53/B maddesinde düzenlenmiş diğer kusurlu davranışlar kınama cezası kapsamına girebilir.
Akademik Personel Disiplin Cezası İptali yazımızı da inceleyebilirsiniz.
Akademik personelin maaştan kesme cezasını gerektiren fiiller nelerdir?
Ücretten kesme, akademik personel disiplin cezası türlerinden biri olup; brüt ücretten bir defaya mahsus 1/30 ila 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53/B maddesine göre bu cezayı gerektiren fiiller şunlardır:
- Üst kuruluş ve kurum organlarındaki konuşma/kararları yetkisizce yaymak
- Kurum eşyasını, istenmesine rağmen sürede geri vermemek
- Araştırma ve deneylerde hayvanlara veya ekolojik dengeye zarar vermek
- Temin edilen veri ve bilgileri usulüne uygun kullanmamak; gizliliği ihlal etmek
- Bilimsel kaynak, mekân ve cihazları amaç dışı kullanmak
- Bir araştırmayı parçalayıp aynı sonuçları birden fazla yayın olarak sunmak
- Akademik yayına aktif katkısı olmayan kişileri yazar listesine eklemek veya silmek
- Dayanaksız suç isnadında bulunmak
- Kurum bilişim sistemine izinsiz girip kalmak
- Akademik atama ve yükseltme başvurularında yanlış beyanda bulunmak
- Kasıtlı olarak görevi eksik/yanlış yerine getirmek veya usulleri ihlal etmek
- Özürsüz olarak 3–9 gün arası kesintisiz göreve gelmemek
- Görev yeri sınırları içinde izinsiz mekan kullanımına yardımcı olmak
- Yasaklanmış yayınları basmak, çoğaltmak veya dağıtmak
Bu fiillerin varlığı halinde disiplin soruşturması açılarak akademik personel disiplin cezası verilebilir. İptal taleplerinde, fiillerin kanıtlanması ve usulün uygunluğu denetlenir; aksine durumlarda akademik personel disiplin cezasının iptali talebiyle itiraz edilebilir.
Akademik personele birden fazla maaştan kesme cezası hangi fiiller için verilir?
Birden fazla ücretten kesme cezası, öğretim elemanlarının fiilin ağırlık derecesine göre üç ila altı ay süreyle brüt ücretinden 1/30 ila 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53/B maddesine göre bu akademik personel disiplin cezası türünü gerektiren başlıca fiiller şunlardır:
- Hizmet içinde resmi belgeyi tahrif etmek, yok etmek, gizlemek veya sahte belge düzenleyip kullanmak
- Göreviyle doğrudan veya dolaylı menfaat sağlamak; iş sahiplerinden ya da öğrencilerden borç para istemek veya almak
- Kamu hizmetlerinin yürütülmesini engellemek, boykot veya işgal eylemi yapmak
- Ders, seminer, sınav vb. eğitim faaliyetlerini engellemek; öğrencileri bu eylemlere teşvik etmek veya zorlamak
- Basın-yayın veya bilişim araçlarıyla gerçeğe aykırı isnatta bulunmak veya özel hayatı ifşa etmek
- Klinik araştırma mevzuatına aykırı davranarak kişilere zarar vermek
- Bilimsel verileri tahrif etmek, kurgusal veri kullanmak veya araştırma sonuçlarını şekillendirmek
- Görevde ayrımcılık yapmak (dil, ırk, cinsiyet, inanç vb. gerekçelerle)
- Mükerrer yayınlarını atama ve yükseltme için ayrı ayrı sunmak
- Göreve sarhoş gelmek veya görev yerinde alkollü içki içmek
- Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek
- İstisnalar dışında ticaret yapmak veya yasak kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak
- Gizli kalması gereken bilgi ve belgeleri açıklamak
- Hakarette bulunmak veya tehdit etmek
Bu fiillerle ilgili olarak açılan akademik personel disiplin işlemleri sırasında, verilen cezaya itiraz ve akademik personel disiplin cezasının iptali taleplerinde; eylemin kanıtları, soruşturma usulü ve cezanın orantılılığı denetlenir.
Akademik personelin üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezası hangi fiiller için verilir?
Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma, akademik bir kadroya bir daha atanmamak üzere verilen en ağır akademik personel disiplin cezası türüdür. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53/B maddesine göre bu cezayı gerektiren başlıca fiiller şunlardır:
- İntihal (plagiarism): Başkalarına ait özgün fikir, metot, veri veya eserleri bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendisine ait gibi göstermek.
- Ücret karşılığı satın alınan akademik çalışmaların kullanılması: Atama ve yükselmelerde, kişisel emek ve birikime dayanmayan; başkaları tarafından ücretli veya ücretsiz üretilmiş yayın ve çalışmaları kullanmak.
- Devamsızlık: Özürsüz veya izinsiz olarak bir takvim yılı içinde toplam 20 gün göreve gelmemek.
Bu cezanın tebliğinden sonra itiraz hakkı bulunur; akademik personel disiplin cezasının iptali talebiyle Yüksek Disiplin Kurulu’na başvurulabilir. İptal sürecinde, eylemin hukuki dayanakları, delillerin sağlamlığı ve soruşturma usulüne uyulup uyulmadığı denetlenir.
Akademik personelin kamu görevinden çıkarma cezası hangi fiiller için verilir?
Kamu görevinden çıkarma, akademik personel ve idari memurların vakıf yükseköğretim kurumları veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarında bir daha atanamayacak şekilde verilen en ağır akademik personel disiplin cezasıdır. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53/B maddesine göre bu cezayı gerektiren başlıca fiiller şunlardır:
- Terör eylemlerine katılmak veya desteklemek; kamu kaynaklarını terör örgütleri lehine kullanmak
- Amire, iş arkadaşlarına, personele, hizmetten yararlananlara veya öğrencilere fiili saldırı veya cinsel tacizde bulunmak
- Kamu hizmeti veya öğretim elemanı sıfatıyla bağdaşmayacak, yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak
- Uyuşturucu veya bağımlılık yapıcı maddeleri kullanmak, bulundurmak, başkalarına vermek, özendirmek, satmak veya imal etmek
- Hukuka aykırı olarak kurum verilerini elde etmek, kaydetmek, kullanmak, depolamak, dağıtmak, değiştirmek veya yok etmek
- Kurumun bilişim sistemlerinin işleyişini kasten engellemek veya bozmak
- Disiplin cezası verilmesine ilişkin genel hükümler nelerdir?
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53/D maddesinde düzenlenen “genel hükümler” uyarınca, daha önce listelenen fiil ve hallerle nitelik ve ağırlık bakımından benzer eylemleri işleyenlere eşdeğer disiplin cezaları verilir; kanunda açıkça öngörülmemiş fiiller için benzerlik kurularak ceza dayanağı gösterilir; aynı fiilin kısa süre içinde tekrarı veya ayrı fiillerin üçüncü kez gerçekleşmesi durumunda ceza bir derece ağırlaştırılır; geçmiş hizmetleri olumlu olan ve ödül almış akademik personele bir derece indirimli ceza uygulanabilir; özel kanun hükümleri saklı kalmak üzere idari disiplin soruşturması adli takibi engellemez. Aşağıda bu hükümlerin kapsamı, uygulama esasları ve emsal Danıştay kararlarına ilişkin değerlendirmeler paragraf düzeninde ele alınmıştır.
Benzer Fiiller İçin Aynı Türde Ceza Verilmesi
2547 sayılı Kanun’un 53/B maddesinde sayılan disiplin fiillerine denk nitelik ve ağırlıkta eylemler gerçekleştiren akademik personele, aynı türden disiplin cezası uygulanması öngörülmüştür. Bu ilke, hukuki eşitlik ve öngörülebilirlik şartlarının sağlanması açısından kritik öneme sahiptir. Kanunda açıkça düzenlenmeyen bir davranışın disiplin suçu olarak cezalandırılması gerektiğinde, 53/D maddesinin ikinci fıkrası uyarınca hangi fiille benzerlik kurulduğu ve cezanın hangi maddeden verildiği yazılı olarak belirtilmelidir; aksi hâlde işlem eksik ve hukuka aykırı sayılır.
53/D Maddesi Uyarınca Dayanak Gösterme Zorunluluğu
Disiplin cezaları, somut fiilin kanunda açıkça yer almaması hâlinde bile, 53/D maddesi çerçevesinde benzerlik kurularak verilebilir. Uygulamada, disiplin amirleri yeni veya muğlak eylemler hakkında ceza kararı alırken, “bu eylemin X fiili ile benzer nitelikte olduğu” ve “53/B’nin Y bendi uyarınca cezalandırıldığı” hususlarını gerekçelerinde belirtmek zorundadır. Bu prosedür, soruşturmanın şeffaflığını ve keyfiliğin önlenmesini sağlamaktadır.
Tekerrür ve Cezanın Ağırlaştırılması
Disiplin cezasına sebep olan bir fiilin, soruşturma dosyasından silinme süresi içinde yeniden işlenmesi durumunda, verilecek ceza bir derece ağırlaştırılır. Ayrıca, aynı derecede ceza gerektiren ancak farklı fiiller nedeniyle disiplin cezası alan kişi üçüncü kez disiplin suçu işlediğinde, yine bir derece ağır ceza uygulanır. Soruşturmacı sadece tekerrür ihtimalini raporunda belirtir; tekerrür kararı, yetkili disiplin amiri tarafından tesis olunur.
Olumlu Sicil İndirimi İmkanı
Hizmetleri sırasında olumlu sicil raporu, ödül veya başarı belgesi almış akademik personele, esas cezanın bir derece altı cezayı verme yetkisi bulunmaktadır. Bu indirim, takdir yetkisi çerçevesinde uygulanır ve disiplin amirinin kararında açıkça belirtilir. Uygulamada, bu hüküm, personelin geçmiş performansının ödüllendirilmesi ve cezalandırmada denge sağlanması amacıyla yorumlanmaktadır.
Özel Kanunlar ve Adli Soruşturma
Özel kanunların disiplin suçları ve cezalarına dair hükümleri saklıdır. Ayrıca, idari disiplin soruşturmasının yapılmış olması, fiilin genel hükümler kapsamına girip ceza takibine konu olması hâlinde, aynı fiil için adli ceza kovuşturmasını engellemez. Bu prensip, işlem ve ceza bakımından hem idari hem de adli sorumluluğun birlikte yürümesini mümkün kılar.
Daha detaylı bilgi almak ve makalelerimiz hakkında soru sormak istiyorsanız Konya avukat sayfamızdan bize ulaşabilirsiniz.
