GÖREV YAP PARA KAZAN DOLANDIRICILIĞI VE CEZA HUKUKU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Görev yap para kazan dolandırıcılığı, sosyal medya üzerinden yayılan sahte iş ilanları aracılığıyla binlerce kişiyi hedef alan yeni bir suç türüdür. Dolandırıcılar büyük e-ticaret sitelerinin veya tanınmış markaların adını kullanarak, kişilere ek iş vaadiyle sisteme küçük miktarlarda para yatırır ve başlangıçta yatırılan depozitoyu fazlasıyla geri ödeyerek güven tesis ederler. İlk görevlerin ardından düzenli ödeme yapıldığını gören mağdurun güveni kazanılır; ancak ilerleyen safhalarda daha yüksek meblağlı yeni “görevler” için depozito artışları talep edilir. Telegram veya WhatsApp gruplarında sisteme katılmış binlerce kişinin olduğu gösterilerek sahte başarı hikâyeleri paylaşılır. Son aşamada mağdur çekim yapmaya çalıştığında “VIP görev” gerekçesiyle ek para yatırması veya banka masrafı bahanesiyle daha fazla ödeme yapması istenir; bu noktada kişi yatırdığı paraları geri alamayacağı gerçeğiyle karşılaşır. Bu yöntem dolandırıcıların mağdurların güvenini kazanıp büyük miktarlarda haksız menfaat sağlamasına yönelik çok aşamalı bir tuzaktır. Bu tür vakalarda mağdurların en kısa sürede hukuki yollara başvurması gerekir. Konya ceza avukatı gibi konuya vakıf bir ceza hukuku uzmanından destek almak, hakların korunması ve sürecin doğru yönetilmesi bakımından önemlidir.
DOLANDIRICILIK SUÇU (TCK 157) VE UNSURLARI
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 157. maddesinde dolandırıcılık suçu şu şekilde tanımlanmıştır: “Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası verilir.”. Bu suçu oluşturabilmek için üç temel unsurun bir arada bulunması gerekir: failin hileli davranışlarla mağduru aldatması, mağdurun bu hileye inanarak zarar görmesi ve failin haksız bir çıkar elde etmesi. Dolandırıcılık suçu, mağdurun iradesinin hile ile etkilenmesine dayanan bir suçtur ve gerçekleşmesi için verilecek haksız bir menfaat aranır. Yargıtay uygulamalarında da failin kullandığı hilenin mağdurun iradesini etkileyecek yoğunlukta olması gerektiği vurgulanır. Dolandırıcılık suçu kamu davasına tabidir; bu nedenle şikayete bağlı değildir. Suç işlendiği savcılığa ulaştığında Cumhuriyet Savcısı resen soruşturma başlatmak zorundadır.
NİTELİKLİ DOLANDIRICILIK HALLERİ (TCK 158)
Türk Ceza Kanunu’nun 158. maddesi dolandırıcılık suçunun nitelikli halleri ile ceza artırıcı koşulları düzenler. Özellikle bilişim sistemleri kullanılarak yapılan dolandırıcılık, cezanın artırılmasını gerektiren nitelikli haller arasında sayılmıştır. Buna göre, dolandırıcılık suçunun bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle işlenmesi hâlinde fail 3–10 yıl hapis ve 5000 güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır; bu hallerde cezanın alt sınırı dört yıldan, adlî para cezasının miktarı ise suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz. Sosyal medya üzerinden yürütülen “görev yap-para kazan” dolandırıcılıklar da bu kapsama girer ve TCK 158/1-f maddesi uyarınca nitelikli dolandırıcılık olarak değerlendirilir. Diğer yandan, fail kendini kamu görevlisi veya banka/finans kuruluşu çalışanı olarak tanıtarak dolandırıcılık yaparsa 158/1-l bendi uygulanır; bu durumda yine 3–10 yıl hapis cezası öngörülür. Ayrıca bu suçun birden çok kişi ile işlenmesi veya suç işleme amacıyla kurulmuş bir örgüt faaliyetinde gerçekleştirilmesi hâlinde ceza artırılır; 3 veya daha fazla kişiyle birlikte işlenmesi durumunda verilecek ceza yarı oranında, örgütlü işlenmesi hâlinde ise bir kat artırılarak uygulanır. Bu koşullar (örneğin çok sayıda mağdur içeren zincirleme dolandırıcılıklar veya failin kendi sahte ekibini kurması) söz konusu olduğunda TCK 158/2-3 hükümleri devreye girer. Görev yap para kazan dolandırıcılığı mağdur hakları ve şikayet yolları aşağıdadır.
NİTELİKLİ DOLANDIRICILIK ÖRNEKLERİ:
- Bilişim sistemleri kullanılarak dolandırıcılık (TCK 158/1-f): İnternet veya sosyal medya yoluyla, paravan siteler üzerinden veya mobil uygulama gibi bilişim araçları üzerinden yürütülen dolandırıcılık fiilleri bu bendin kapsamındadır. Örneğin, “Bitcoin yatırımla katlayarak kazanma” veya “sosyal medya hediye kampanyaları” dolandırıcılığı bu kapsamda cezalandırılır.
- Kamu görevlisi kisvesiyle dolandırıcılık (TCK 158/1-l): Dolandırıcı fail kendisini polis, jandarma, savcı, PTT memuru gibi tanıtarak güven kazanır. Türk Ceza Kanunu 158/1-l’e göre, bu surette işlenen dolandırıcılığın cezası 3–10 yıl hapsolup, cezanın alt sınırı dört yıldır.
- Birden fazla kişi ya da örgütle işleme (TCK 158/2-3): Aynı dolandırıcılık planına birden çok kişinin dahil olması veya suçu işlemek amacıyla oluşturulmuş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde gerçekleştirilmesi hâlinde ceza artırımı uygulanır.
MAĞDUR HAKLARI VE ŞİKAYET YOLLARI
Görev yap para kazan dolandırıcılığına maruz kalan kişiler öncelikle Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurarak suç duyurusunda bulunmalıdır. Dolandırıcılık suçu şikayete bağlı olmadığından, savcılık olaydan haberdar olur olmaz resen soruşturma başlatacaktır. Mağdur suç duyurusunu polis veya savcılık makamına yapabilir; yazılı veya sözlü beyanda suçun unsurları ayrıntılı şekilde bildirilmelidir. Bu aşamada banka dekontları, havale/eft kayıtları, konuşma ve mesaj yazışmaları, ekran görüntüleri gibi deliller bir araya getirilip ilgili makamlara sunulmalıdır. Savcılık, CMK 170 uyarınca olayı kolluk birimlerine inceletir; böylece dolandırıcının tespit edilmesi ve delillerin toplanması sağlanır.
Mağdur haklarını aramanın diğer yolu ise tazminat davası veya icra takibidir. Dolandırılan paranın iadesi için Asliye Hukuk Mahkemeleri’nde maddi ve manevi tazminat davası açılabilir. Aynı zamanda ilamsız icra takibi başlatılarak borçlu hesaplarına, taşınmazlarına veya menkul mallarına haciz konulabilir. Örneğin, mağdur bu yolla dolandırıcının mal kaçırmasını önlemek amacıyla ihtiyati haciz talep edebilir. Gerçekleşen haksız ziyanın güvencesi için ihtiyati haciz ile borçlunun mal varlığına tedbir konulması önemli bir koruyucu önlemdir. Bu konuda da gerekli başvuru sürelerine uyulmalı; zira CMK 170 kapsamında savcılık veya icra daireleri derhal işlem yapmaktadır. Dolandırıcılığa ilişkin tazminat veya icra yollarının nasıl işletileceğine ilişkin teknik detaylar bir avukat yardımıyla takip edilmelidir. Özellikle bu aşamada deneyimli bir Konya ceza avukatı ile iletişime geçilerek hukuki stratejilerin belirlenmesi, sürecin sağlıklı ilerlemesi ve hak kayıplarının önlenmesi açısından önem taşır.
BENZER YENİ DOLANDIRICILIK TÜRLERİ
Son yıllarda görev yap para kazan dolandırıcılığı yöntemine benzer birçok dolandırıcılık türü ortaya çıkmıştır. Örneğin kripto para yatırım dolandırıcılığı, yatırımcılara yüksek kazanç vaadiyle para yatırtan internet projeleri şeklinde görülmektedir. Başlangıçta küçük miktarlarda yatırım yapıldığında sözde ödeme yapılsa da kısa süre sonra sistem çöker ve mağdurlar büyük kayıplarla karşılaşır. Bu tür dolandırıcılıklar genellikle bilişim sistemi üzerinden yürütüldüğü için TCK 158/1-f uyarınca nitelikli suç teşkil eder. Bir diğer örnek sahte çekiliş/hediye dolandırıcılığıdır: E-posta veya sosyal medya üzerinden “Yeni telefon kazandınız” veya “bedava alışveriş kuponu” gibi mesajlar gönderilerek kişilerin banka şubesine çağrılması sağlanır. Fail genellikle resmi bir kurum veya firma adını kullanır; bu durumda TCK 158/1-l hükümleri gündeme gelebilir. Piramid/ponzi şeması olarak bilinen zincirleme yatırım oyunları da yaygındır; çok sayıda kişinin sisteme dahil olması nedeniyle birden fazla mağdur söz konusu olur ve TCK 158/3 maddesi uygulanabilir. Ayrıca mobil/SMS dolandırıcılıkları (bankadan geldiyse asla gerçek olmayan para iadesi bağlantıları, hediye mesajları vs.) gibi yöntemler artmaktadır. Bu yeni dolandırıcılık türlerinin tamamı da ceza hukuku açısından dolandırıcılık suçu kapsamında değerlendirilir. Özellikle bilişim araçlarının kullanıldığı durumlarda 158/1-f, failin kamu/kurum kisvesi altında hareket etmesi hâlinde 158/1-l, çoklu mağdurlu hallerde ise 158/3 uygulanır. Her durumda suçun unsurları (hile, aldatma, zarar, fayda) tartışmasız biçimde oluşmalıdır. Görev yap para kazan dolandırıcılığı için koruyucu önlemler aşağıdaki başlıktadır.
KORUYUCU ÖNLEMLER
Görev yap para kazan dolandırıcılığı, dolandırıcıların tuzağına düşmemek için bazı önlemler alınabilir. İş ilanlarında veya sosyal medyada karşılaştığınız tekliflerde ön ödeme talep edilmesine kesinlikle itibar etmeyin. Sizden para yatırmanızı isteyen kimseyi gözünüzde çok değerli de olsa tanıdığınız kurum veya kişiye bağlamayın. Herhangi bir iletişimde banka veya resmi kurum adı geçiyorsa, teklifi bizzat ilgili bankanın/e-ticaret sitesinin resmi kanallarından teyit edin. Kişisel ve finansal bilgilerinizi hiç kimseyle paylaşmayın; özellikle TC kimlik, banka kartı/PIN gibi bilgilerinizi isteyenlere karşı çok temkinli olun. Resmi kurum ve bankalar, asla telefon veya SMS ile para talep etmez. Dolandırıcılık uyarılarını takip etmek ve şüpheli görünen mesajları ilgili makamlara (Emniyet Genel Müdürlüğü, Bankacılık Denetleme Kurumu, BDDK vb.) bildirmek güvenliği artırır. Ayrıca zorunlu olmadıkça bilinmeyen kişi/grupların oluşturduğu dijital platformlara katılmayın. Tüm bu tedbirlere rağmen dolandırıcılığa uğramanız halinde, yasal haklarınızı kullanmak için vakit kaybetmeden savcılığa başvurunuz; bu sırada Konya ceza avukatı size yol gösterecektir.
SONUÇ
Görev yap para kazan dolandırıcılığı, günümüz teknolojisinin kötüye kullanıldığı karmaşık bir suç modelidir. Suçun mağdur üzerinde oluşturduğu güven bunalımı ve maddi kayıp göz önünde bulundurulduğunda, failin eylemi 5237 sayılı Kanun’un 157. ve genellikle 158. maddeleri kapsamında değerlendirilir. İnternet veya sosyal medya üzerinden yürütülen bu dolandırıcılıklar 158/1-f ile, failin kendisini kamu görevlisi gibi tanıtması ise 158/1-l ile cezalandırılır. Dolandırıcılığın birden fazla kişiyle veya örgüt faaliyeti kapsamında gerçekleştirilmesi hâlinde ise ceza artırımı (158/3) söz konusudur. Dolandırıcılığa uğrayan kişiler en kısa sürede hukuki yollara başvurmalı; delillerini eksiksiz derlemeli ve adalet mekanizmalarına iletmelidir. Bu süreçte hukuki destek almak, hak kaybını önlemek için kritik önem taşır. Konu hakkında uzman Konya ceza avukatı yardımıyla, yasal yollarla alacağın iadesi ve failin cezalandırılması amacıyla gerekli adımlar atılmalıdır. TCK hükümleri ve Yargıtay içtihatları çerçevesinde, benzer sahte kazanç vaatlerine karşı her zaman dikkatli olmak, resmi olmayan kanallardan ödeme yapmamak ve şüpheli durumları yetkililerle paylaşmak en etkili korunma yöntemleridir.
